«راهنماي اخلاق در پژوهش بر سلول‌هاي بنيادي و پزشکي بازساختي در جمهوری اسلامی ایران» به منظور استانداردسازی پژوهش های مرتبط با پزشکی بازساختی (بخصوص سلول های بنیادی)، جهت اجرا ابلاغ شده است. از این پس مفاد این راهنما مبنای بررسی طرح نامه های پژوهشی و پایان نامه ها در کارگروه/کمیته های اخلاق در پژوهش کشور خواهد بود.
راهنماي «مراقبت و استفاده از حيوانات آزمايشگاهی در امور علمی در جمهوری اسلامي ايران»، به منظور استانداردسازی نحوه استفاده از حيوانات در امور علمی (پژوهشی و آموزشی)، جهت اجرا، ابلاغ شده است. از این پس مفاد اين راهنما معيار استفادۀ علمی از حيوانات در دانشگاه‌ها، دانشکده ها و مراکز و مؤسسات علمی و پژوهشی کشور خواهد بود.
از این پس تمامی افراد دخیل در نگهداری یا استفاده از حیوانات آزمایشگاهی، قبل از هرگونه کار با حیوانات موظف به گذراندن دوره آموزش اصول کار با حیوانات آزمایشگاهی (با محوریت اخلاق در پژوهش) میباشند.
اخذ مجوز برای مطالعات کارآزمایی بالینی باید قبل از آغاز پژوهش (یا ثبت پایان نامه) انجام شود و از ابتدای سال 2021 میلادی، کارآزمایی های بالینی خاتمه یافته یا درحال اجرا، مجاز به ثبت پژوهش در IRCT نخواهند بود و کمیته‌های اخلاق در پژوهش ملزم به برخورد با موارد تخلف از این اصل هستند.
تسهیلات فراهم شده برای انجام پژوهش های مرتبط با بیماری کرونا ویروس 19 منجر به تصویب برخی طرح های غیراستاندارد شده است. با رصد مستمر و مداخله فوری دبیرخانه کمیته ملی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت، مصوبات مذکور و «کدهای اخلاق صادر شده» ابطال گردیده و در برخی موارد نیز «کمیته اخلاق تصویب کننده طرح» تعلیق شده است.
تمامی طرح های پژوهشی (همچنین مطالعات پایلوت) قبل از شروع، باید مصوبه کمیته اخلاق در پژوهش را اخذ نمایند. برای مطالعات case report و case series نیز توصیه اکید برای اخذ کد اخلاق در پژوهش است. تائیدیه «کمیته اخلاق بالینی بیمارستان» برای گزارش موارد بستری در بیمارستان، قبل از ارسال طرح نامه برای کمیته اخلاق و یا ارسال مقاله برای مجلات نیز الزامی است.
با توجه به پاندمی COVID-19 ، پروژه های تحقیقاتی متنوعی جهت ارزیابی به کمیته های اخلاق در پژوهش ارائه می گردد. انتظار می‌رود محققین، پزشکان، پرستاران و تمامی ذینفعان حوزه پژوهش و درمان کشور، درصورت مشاهده اجرای هرگونه پژوهش ثبت نشده در این سامانه و یا موارد ثبت شده‌ای که به نظر می رسد با اشکالات جدی مواجه هستند، موضوع را در اسرع وقت به دبیرخانه کمیته ملی اخلاق در پژوهش وزارت بهداشت، اطلاع دهند.
نرم‌افزارهای شبیه‌ساز زیادی به عنوان روش های جایگزین حیوانات آزمایشگاهی، با اهداف کاربرد آموزشی و پژوهشی ساخته شده اند. از این موارد می توان به نرم‌افزارهای شبیه‌ساز فیزیولوژی (Virtual Physiology) اشاره کرد که در انستیتو فیزیولوژی دانشکده فنی و بیوتکنولوژی دانشگاه Philipps در کشور آلمان تهیه شده است و توسط جامعه علمی کشور قابل استفاده هستند.
کمیته اخلاق در پژوهش جهاد دانشگاهی در راستای مراعات اصل «بهینه سازی شرایط مراقبت از حیوانات»، برنامه ارزیابی عملکرد مراكز نگهداري حيوانات آزمايشگاهي جهاددانشگاهی را در دستور کار قرار داده و از نماینده کمیته ملی اخلاق در پژوهش، جهت بازدید و ارزیابی مراکز مذکور دعوت نموده است.
این نامه با توجه به ابهامات مطرح شده در خصوص مصوبه اخیر کمیته ملی اخلاق در پژوهش تحت عنوان «ارتقاء رعایت استانداردهای اخلاق در پژوهش های علوم پزشکی در جمهوری اسلامی ایران» و نیز سایر مصوبات صادر شده است.
....