نامه معاون محترم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص «ضرورت اخذ مجوز برای برگزاری برنامه های آموزشی مرتبط با کار با حیوانات آزمایشگاهی»، به شرح ذیل است:

همانگونه که مستحضرید، در امر آموزش و پژوهش های مربوط به حوزه های علوم پزشکی در کشور، حیوانات آزمایشگاهی به نحو چشمگیر مورد استفاده قرار می گیرند. لازم به ذکر است که از بیش از بیست سال قبل تا کنون در مراکز علمی آموزشی و پژوهشی معتبر دنیا از نرم افزارهای جایگزین که کارایی بسیار بالاتری در افزایش کیفیت آموزش دانشجویان و پژوهش های مرتبط با حوزه علوم پزشکی دارند، استفاده می شود. رویکرد نوین بین المللی در امر پژوهش نیز استفاده از حیوانات در امورِ علمی را به موارد ضروری و فاقد جایگزین، مشروط نموده و به منظور پیشگیری از آزار و کشتار بی دلیل حیوانات، اصل جایگزینی حیوانات آزمایشگاهی با نرم افزارها و ابزارهای مربوطه را به صورت جدی مورد توجه قرار داده است. برخی سازمان های معتبر بین المللی نیز از ابتدای سال ٢٠٢٣ میلادی، الزام انجام آزمایش بر روی حیوان زنده را به منظور تایید داروهای جدید لغو نموده اند.

حال آنکه اخیرا در رسانه ها و فضای مجازی، گزارشاتی مبنی بر برگزاری برنامه های آموزشی مرتبط با حیوانات آزمایشگاهی توسط افراد غیرمتخصص و با روش های تهاجمی بر روی حیوان زنده، بصورت گستردهای در حال انتشار است و این موضوع علاوه بر اینکه برخلاف اصول مورد تاکید در شرع مقدس اسلام و اخلاق اسلامی است، سبب زجر کشیدن و به خطر افتادن جان تعداد زیادی از حیوانات بی دفاع و انتشار روش های آموزشی و پژوهشی نادرست و فاقد اعتبار می گردد. همچنین موجب انزجار جوامع علمی ملی و بین المللی و کاهش اعتبار تحقیقات پژوهشگران کشورمان می گردد. بنابراین نتیجه اینگونه بدرفتاری و بداخلاقی ها، بی اعتمادی و تردید در صحت و سلامت مطالعات و پایبندی به اصول اخلاق در پژوهش در کار با حیوانات آزمایشگاهی و نهایتا سختگیری در چاپ نتایج مطالعات در مجلات بین المللی می گردد. لذا شایسته است ضمن اجرای ملاحظات زیر، مراتب به نحو مقتضی به اطلاع اعضای محترم هیات علمی، اعضای کارگروه/ کمیته های اخلاق در پژوهش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، پژوهشگران و سایر ذی نفعان، رسانده شود:
 
1. برگزاری هرگونه برنامه آموزشی (کوتاه مدت، بلندمدت، حضوری، آنلاین و ...) در مورد کار با حیوانات آزمایشگاهی با هدف پژوهش، نیاز به اخذ مجوز از کارگروه های اخلاق در پژوهش معتبر دارد. بنابراین برگزاری برنامه های آموزشی بدون دریافت مجوزهای لازم؛ فاقد وجاهت قانونی خواهد بود.

2. صرفا گواهینامه هایی که در برنامه های آموزشی مجاز (دارای مجوز معتبر اشاره شده در بند ١) اعطا می گردد، معتبر بوده و سایر گواهینامه ها فاقد اعتبار می باشند.

3. در راستای افزایش اعتبار پژوهش های زیست پزشکی در کشور، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر این نکته تاکید می کند که تا حدامکان در برگزاری برنامه های آموزشی و پژوهشی مرتبط با حیوانات، از نرم افزارهای شبیه ساز حیوانات به جای حیوان زنده استفاده گردد.

توصیه می شود کلیه مراکز آموزشی-پژوهشی، به ویژه در دانشگاه ها و دانشکده های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، جهاددانشگاهی و... تمام تلاش خود را جهت فرهنگ سازی، آموزش، ارتقای سطح آگاهی و به طور کلی ایجاد بستر مناسب جهت استفاده و به کارگیری هرچه بیشتر نرم افزارهای جایگزین حیوانات و تشویق پژوهشگران از طریق دادن گرنت های پژوهشی به اینگونه مطالعات، انجام دهند.


نامه «معاون محترم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» درخصوص «ضرورت اخذ مجوز برای برگزاری برنامه های آموزشی مرتبط با کار با حیوانات آزمایشگاهی» را از اینجا دریافت نمایید.

نامه «دبیر محترم کارگروه اخلاق در پژوهش جهاددانشگاهی» مبنی بر ابلاغ نامه « معاون محترم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» را از اینجا دریافت نمایید.