نامه معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درخصوص «ضابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی»

با عنایت به اینکه مطابق «دستورالعمل نحوه تشکیل، روش کار و شرح وظایف کارگروه کمیته های اخلاق در پژوهش» یکی از ملزومات رسیدگی به تخلفات پژوهشی؛ اخذ نظر کارشناسی «ضابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» می باشد، لذا ضروری است کلیه دانشگاه ها/ دانشکده های مستقل و موسسات، که کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه آن ها اعتبار بخشی شده است، نسبت به معرفی ضابطان مذکور به دبیرخانه کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش تا تاریخ 31 فروردین 1400 اقدام نمایند.

شرایط اختصاصی احراز جایگاه «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» به شرح زیر است:
    عدم وجود سوء پیشینه پژوهشی؛
    استخدام رسمی پیمانی و یا قراردادی در ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی با سایر موسسات تابعه؛
    حداقل ۵ سال سابقه کار در موسسات یا ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛
    مدرک تحصیلی حداقل کارشناسی ارشد؛ ترجیح دکترای تخصصی با حرفه ای؛
    آشنایی کامل به زبان انگلیسی؛
    گذراندن دوره کارآموزی و آموزشی اخلاق در پژوهش در دبیرخانه کارگروه وزارتی؛
    گذراندن دوره آشنایی با منابع علمی در علوم پزشکی در مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی یا واحدهای متناظر در دانشگاههای علوم پزشکی؛
    گذراندن دوره مربوطه زیر نظر مرجع قضایی.

چگونگی تعیین و فعالیت ظابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی

مستند به حکم مندرج در تبصره (4) ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مصوب آبان  1396و در راستای اجرای ماده (9) آیین نامه اجرایی قانون مزبور مصوب مرداد 1397 هیات وزیران، «افراد ذی صلاح» که وثاقت و مورد اعتماد بودن آنان بر اساس قوانین و مقررات تعیین صلاحیت شغلی کارکنان بر حسب مورد، مورد تائید «دبیرخانه کارگروه وزارتی اخلاق» یا «کارگروه های اخلاق در پژوهش موسسات» قرار گرفته باشد، پس از طی مراحل قانونی لازم مندرج در قوانین و مقررات جاری کشور از جمله قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و آیین نامه اجرایی موضوع تبصره 2 ماده 30 این قانون آیین نامه اجرایی احراز عنوان ضابط دادگستری مصوب شهریور ماه 1396 ریاست قوه قضاییه)، تحت عنوان «ضابط خاص دادگستری تعیین شده و در حدود صلاحیت های مربوطه انجام وظیفه می نمایند. ضابط خاص دادگستری در این دستورالعمل تحت عنوان «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» نامیده شده است.

1- در اجرای این قانون و مطابق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، افراد معرفی شده توسط کارگروه اخلاق در پژوهش موسسات و کارگروه وزارتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پس از فراگیری مهارت های لازم و طی مراحل پیش بینی شده در قوه قضاییه می توانند به عنوان «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» محسوب شوند.

2- حدود صلاحیت «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی»، عبارت از بازرسی از شرکت ها و موسسات ارائه دهنده خدمات پژوهشی، جهت مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی است. تقلب در تهیه آثار علمی طبق ماده واحده قانون عبارت از «تهیه، عرضه و یا واگذاری آثاری از قبیل طرح پژوهشی، پایان نامه رساله، مقاله، کتاب، گزارش یا سایر آثار مکتوب و یا ضبط شده پژوهشی-علمی و یا هنری، اعم از الکترونیکی و غیرالکترونیکی توسط هر شخص حقیقی یا حقوقی به قصد انتفاع و به عنوان حرفه يا شغل، با هدف ارائه کل اثر و یا بخشی از آن توسط دیگری به عنوان اثر خود است. بر این اساس فعالیت ضابطان مذکور بیشتر معطوف به تخلفات شرکت ها و مسائل خارج از محدوده موسسه است.

تبصره: ارائه خدماتی که در جریان تهيه آثار پژوهشی-علمی و هنری، انجام آن ها بر اساس عرف رشته تخصصی توسط شخص ثالث، متعارف تلقی می شود (مانند خدمات آزمایشگاهی، تایپ، ترجمه، تکثیر و ویراستاری اثر)، مشمول حکم مقرر در ماده واحده قانون نیست.

3- «ضابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» در دو سطح ضابطان سطح ملی و ضابطان سطح موسسه تعیین می شوند. فعالیت ضابطان و کشف جرایم موضوع «قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» زیر نظر دبیرخانه کارگروه اخلاق در پژوهش است. هر گونه ارتباط ضابطان با مراجع قضایی باید با هماهنگی دبیر خانه کارگروه اخلاق در پژوهش باشد.

تبصره 1: ضابطان سطح ملی توسط دبیرخانه کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش به دادستان کل کشور معرفی شده و پس از طی مراحل قانونی لازم، حکم «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی و کارت ویژه دریافت می کنند.

تبصره 2: ضابطان سطح موسسه پس از اخذ تائیدیه از دبیرخانه کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش، توسط دبیرخانه کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه، به واحد حقوقی موسسه معرفی شده و از طريق واحد حقوقی مذکور به دادستان شهر محل استقرار موسسه و یا رئیس حوزه قضایی بخش مربوطه معرفی شده و پس از طی مراحل قانونی لازم، حکم «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی و کارت ویژه دریافت می کنند.

4- حوزه بازرسی ضابطان «کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه» در همان منطقه تحت پوشش موسسه مربوطه است. در صورت نیاز به انجام بازرسی در محل خارج از منطقه فوق، لازم است که این کار با هماهنگی «کارگروه اخلاق در پژوهش منطقه ای مربوطه» انجام شود. دبیرخانه کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه، مسئول نظارت بر فعالیت این ضابطان است. حوزه بازرسی ضابطان «کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش شامل کل مناطق کشور است. دبیرخانه کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش، مسئولیت نظارت بر فعالیت این ضابطان را به عهده دارد.

5- کارت ویژه «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی»، کارتی متحدالشكل، حاوی عکس، هویت، شماره شناسائی اختصاصی، حوزه محل اشتغال و تاريخ صدور است که به دستور دادستان و امضای مقام مجاز سازمان متبوع (در این دستورالعمل بر حسب مورد، امضای دبیر کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش با دبیر کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه) صادر می شود و معرف آن است که صاحب کارت مجاز به انجام وظایف محوله به عنوان «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» است. مدت اعتبار این کارت از تاریخ صدور، به مدت چهار سال است و تمدید آن بلامانع خواهد بود.

تبصره: جهت تمدید کارت مذکور، دبیر خانه کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش و یا دبیرخانه کارگروه اخلاق در پژوهش موسسه، بر حسب مورد باید حداقل دو ماه قبل از انقضای اعتبار آن، جهت درخواست تعویض یا تمدید اعتبار آن از مرجع صادر کننده اقدام نمایند. کارت مذکور در مواردی از قبیل فوت، بازنشستگی، اخراج، از دست دادن صلاحیت (حسب نظر سازمان متبوع) باید فورا توسط سازمان متبوع اخذ شده و جهت ابطال به مرجع قضایی مربوطه تحویل گردد.

6- شرایط عمومی و نحوه عملکرد «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» تابع قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و آیین نامه اجرایی موضوع تبصره 2 ماده 30 این قانون تحت عنوان آیین نامه اجرایی احراز عنوان ضابط دادگستری مصوب شهریورماه 1398 ریاست قوه قضاییه است.

7 - مستند به صلاحیت مندرج در ماده (9) آیین نامه اجرایی احراز عنوان ضابط دادگستری مصوب 1398 شرایط اختصاصی احراز جایگاه «ضابط پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» به شرح زیر تعیین می گردد: عدم وجود سوء پیشینه پژوهشی؛ استخدام رسمی پیمانی و یا قراردادی در ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی یا سایر موسسات تابعة؛ حداقل 5 سال سابقه کار در موسسات یا ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ حداقل مدرک کارشناسی ارشد؛ آشنایی کامل به زبان انگلیسی؛ گذراندن دوره کارآموزی و آموزشی اخلاق در پژوهش در دبیرخانه کارگروه وزارتی؛ گذراندن دوره آشنایی با منابع علمی در علوم پزشکی در مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی یا واحدهای متناظر در دانشگاه های علوم پزشکی؛  گذراندن دوره مربوطه زیر نظر مرجع قضایی.

8- سرفصل های دوره های آموزشی اختصاصی ضابطان مندرج در این دستورالعمل اعم از آموزش اولیه و آموزش حین خدمت، توسط کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش مستقر تدوین شده و جهت انجام هماهنگی های لازم بر حسب مورد برای دادستان با معاونت منابع انسانی قوه قضاییه، ارسال می گردد.

9-  «ضابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» بر اساس وظایف صریح قانونی، موظف هستند که گزارش فعالیت خود را به صورت دوره ای به دبیرخانه کارگروه اخلاق در پژوهش مربوطه ارائه دهند تا بر حسب مورد به دادستان عمومی و انقلاب حوزه قضایی شهرستان و یا رئیس حوزه قضایی بخش ارسال شود.

تاریخ انتشار: 1400/1/25